850 ANOS DO FORO DE PONTEVEDRA
Mateo Fontán Couto
Durante
o reinado de Fernando II, monarca de Galicia, concédese a Pontevedra o foro mediante
o cal, poderiamos dicir, se asenta o alicerce do gran despegue como cidade
portuaria que gozaría a vila do Lérez. Isto sucedeu no ano 1169, polo que este
ano cúmprense 850 anos da elaboración da carta foral. No entanto, é sabido que
o documento conservado no Museo Provincial de Pontevedra non é o orixinal senón
que se trata dunha confirmación rexia de 1264 por parte de Afonso X o Sabio que
acolle o contido íntegro deste importante privilexio.
Con
motivo desta efeméride saíu á luz unha publicación colectiva editada polo
Concello de Pontevedra e coordinada por Xosé Abilleira Sanmartín onde se
recollen, ademais da tradución do pergameo, até once estudos sobre o Foro de
Pontevedra a cargo de varios estudosos. O libro tamén inclúe un glosario básico
do texto ao remate da obra e tres
pequenas introducións realizadas polo alcalde de Pontevedra, a concelleira de
Cultura e o coordinador do libro.
A
lectura deste interesante traballo dá comezo co texto latino do foro e a súa
tradución por parte de Xosé Abilleira Sanmartín. A continuación, no capítulo a
cargo de Mercedes López-Mayán, ofrecésenos profundar nun maior coñecemento das
características físicas do pergameo así como do
contido da carta foral. Deste xeito, dísenos que o documento conservado
mide 580X540 mm con plica inferior de 82mm. Posuía un selo de chumbo, hoxe en
día perdido, e anótase que o seu estado de conservación non é demasiado bo.
Trátase dun documento rodado de confirmación. O escrito orixinal foi
corroborado por reis posteriores a Fernando II pero só o de Afonso X posúe o
texto do foro. Mediante este privilexio, que outorgaba a categoría urbana, os
habitantes do territorio beneficiario libraban de pagar as cargas señoriais e
feudais. Outros detalles contidos neste capítulo son as cores das tintas, a
letra empregada, as decoracións, etc.
O
documento custodiado no museo está escrito en Latín, no tocante á copia contida
do foro, e en castelán o resto. Isto é claro exemplo, tal e como sinala a autora,
da vernacularización experimentada pola chancelería castelán-leonesa. A primeira
parte que compón o manuscrito está formada polo protocolo inicial, a
identificación do destinatario e a identificación do autor xurídico. Unha
segunda parte constitúe o corpo do documento e a terceira a forma o protocolo
final. O feito de conter un signo rodado daba validez ao privilexio. Cómpre
anotar que este primeiro capítulo contén un anexo onde se ofrece a transcrición
do devandito privilexio.
Coñecido
o documento, os seguintes capítulos a cargo de diferentes especialistas, versan
sobre varios aspectos que o envolven e tamén sobre a Pontevedra da época;
iso si, sempre dende unha visión que supera os localismos e busca o enfoque
galego e mesmo internacional. Resulta moi proveitosa a lectura e a descuberta
de aspectos relacionados coa cartografía en tempos de Fernando II, tanto no
mundo europeo como no árabe, ou a situación
da fronteira con Portugal no século XII, capítulo onde se nos fala sobre o
mítico castelo pontevedrés de Cedofeita. As páxinas sucédense explorando
realidades tales como a fundación das principais vilas galegas de beiramar; a
orixe das comunidades de mareantes; aspectos sobre a raíña dona Urraca; a
relación entre o texto histórico e a memoria; o signo rodado nos documentos
rexios ou o latín arromanzado que atopamos no pergameo pontevedrés.
Os
nomes encargados dos diferentes estudos son, xunto aos devanditos Xosé
Abilleira e Mercedes López-Mayán: Alberte Lago
Villaverde, Anselmo López Carreira, Francisco Calo Lourido, Ana Acuña,
Francisco Rodríguez Sánchez, Cilia Torna, Silvia Cernadas Martínez, Miguel
García Fernández, Marina Aurora Garzón Fernández e Ricardo Pichel Gotérrez.
En
definitiva este libro supón unha ferramenta axeitada e moi didáctica para
penetrarnos nun momento e nunha época concreta da nosa historia que necesitaba
dunha revisión e unha posta a punto, xa que o último traballo acerca do foro
databa de 1942. A obra xa foi presentada na Casa da Cultura de Lérez, nun acto
organizado pola Asociación Cultural Cedofeita, e tamén no Museo Provincial tratando de achegar
o coñecemento sobre tan importante episodio á cidadanía. Unha efeméride que
será recordada do mellor xeito posible: a publicación dun libro que testifica a
súa importancia.
Foro de Pontevedra
Fonte: http://www.museo.depo.gal/
.jpg)
Comentarios
Publicar un comentario