O DÍA DAS TRES GRAZAS

Mateo Fontán Couto

No caixón das tradicións pontevedresas o Día das Tres Grazas ocupa un espazo avalado polo verniz do tempo e a irredutibilidade da fe. Así, cada primeiro venres de marzo comprobaremos como, dende cedas horas da mañá, vaise formando unha longa cola para ir visitar ao Nazareno da capeliña da rúa Tetuán.

A tradición marca que ese día poderase formular tres peticións diante da venerada imaxe, e alomenos unha ten opcións de se cumprir. En moitas localidades prodúcese este acto que afunde nos anos o seu senso e que parece vén ser unha especie de símbolo ou recordo litúrxico das tres caídas que Cristo sufriu camiño do Calvario. Na nosa cidade, ademais da imaxe da rúa Tetuán, reciben moitas visitas o Nazareno do convento de Santa Clara, que xusto agarda a «exclaustración» para celebrar a súa novena e poder ser contemplado polos fieis, aínda que este ano poida que falte á cita ante o peche do convento das clarisas; porén, dende 2014 a Confraría da Vera Cruz e Misericordia sácao en procesión o Luns Santo. Tamén a patética imaxe do Nazareno da igrexa de San Francisco goza de moita fama neste día, era esta unha das tallas que saían nas antigas procesións da Semana Santa pontevedresa.

A capela do Nazareno, moi próxima a onde erguérase a igrexa de San Bartolomeu «o vello», recibía antigamente o nome das «Emparedadas», xa que nela encerrábanse en vida as relixiosas que así o decidían, recibindo tan só, por unha pequena fenda, a comuñón e unha mínima ración de auga e comida para poder subsistir. Constituíu este un caso único en Galicia ata a súa desaparición no século XV. Máis adiante coñeceuse como capela de «Santa Isabel ou das Emparedadas». Para autores como Fontoira Surís o pequeno templo puido ter relación co pazo dos Mendiño, xa que a torre deste atopábase ao carón da capela. Dende 1886 está adscrita a Parroquial de San Bartolomeu.

A imaxe do Nazareno mostra a Cristo cativo, coas mans atadas, no momento de recibir a sentenza a morte por Pilatos. De gosto barroco, imita a iconografía do afamado Cristo de Medinaceli. Posúe pelo natural e coroa de espiñas ademais de túnica bordada. A súa orixe non resulta clara de todo. Para algúns a imaxe puido chegar de Madrid a finais século XIX por mediación de Dª Elena Mariño Villanueva, e tras ser ofrecida a Montero Ríos. No entanto, nun traballo de Xosé Fuentes fálase da constancia documental de que en 1818 a imaxe xa posuía un intenso culto. De 1952 a 1955 saíu en procesión no Martes Santo acompañado pola Confraría do Noso Pai Xesús do Silencio, ata que en 1956 substituíse por outra talla saída do taller dos irmáns Rivas.

O certo é que a do Nazareno constitúe unha das grandes devocións da cidade, por iso chegado o primeiro venres de marzo son centos, incluso miles, os que acoden a solicitar as Tres Grazas dende as sete da mañá ata a media noite; a xente espera paciente a súa quenda para asistir á oración dentro da capela, a cal se enche de flores, exvotos e candeas. Mais durante todo o ano sempre pódese ver a alguén asomado á capela rezando, agradecendo ou simplemente contemplando o dorido rostro deste Cristo tan de Pontevedra.

Para saber máis:

FILGUEIRA VALVERDE, X.: «Das "Emparedadas" á capela de Xesús Nazareno» en Semana Santa Pontevedra 1996, Junta Coordinadora de la Semana Santa de Pontevedra, Pontevedra, 1996.

FONTÁN COUTO, M.: «O culto ao Nazareno da rúa Tetuán», Revista da Asociación de Veciños San Roque, nº 18, Pontevedra, 2016, pp. 31-33.

FONTOIRA SURÍS, J.: Pontevedra monumental, Deputación de Pontevedra, Pontevedra, 2009.

FUENTES ALENDE, X.: «La devoción a Jesús Nazareno en Galicia», La advocación de Jesús Nazareno: Actas del Congreso Nacional, ARANDA DONCEL, J. (Coord.), Vol. 1, Ed. Hermandad de Jesús Nazareno, Ayuntamiento de Pozo Blanco, 2007, pp. 313-338.

GARCÍA IGLESIAS, J. B.: Habladme piedras, Alfil, Pontevedra, 2013.

  Imaxe do Nazareno da rúa Tetuán  (Foto: Xoan Arco da Vella)

            

 Cola diante da capela do Nazareno o día das Tres Grazas

 (Foto: A. C. R. Confraría do Espírito Santo)