AO RESCATE DE EUGENIO REGUERA PARDIÑAS

Mateo Fontán Couto

Da man de Clodio González Pérez chéganos unha nova biografía para abonar o campo das nosas letras co rescate dun personaxe moi pouco coñecido malia o seu destacado percorrido no mundo da política galega do século XIX e o seu legado cultural; estámonos a referir ao pontevedrés Eugenio Reguera Pardiñas.

No tocante á autoría do libro sobran as presentacións ao falar de Clodio González, pois se trata dun dos meirandes produtores bibliográficos de Galicia na actualidade, destacando especialmente nos eidos da etnografía e a historia. A extensa obra deste mestre xubilado e inquedo investigador repártese por unha morea de temas. Moi coñecidos son os seus traballos sobre os maios ou os cruceiros, como magníficas resultan as súas varias historias locais e bibliografías. Se ben a cultura popular centrou os seus maiores esforzos divulgativos non esqueceu outros importantes aspectos da realidade social galega. Así mesmo, destacan as súas facetas como editor e conferenciante.

O investigador de Cenlle, proposto para cronista deste pobo ourensán, legounos amais de cuantiosos libros e obras colectivas innumerables artigos repartidos en revistas e xornais (de grata lembranza persoal a sección “O rodicio do tempo” para Galicia Hoxe). Académico correspondente da RAG, entre outros nomeamentos en diferentes institucións, viu recompensada a súa actividade con diversos premios e recoñecementos. Queda pois certificada a calidade e rigor que esta nova investigación Eugenio Reguera Pardiñas. Vida e obra dun precursor do Rexurdimento (1806-18886) amosa dende a súa primeira liña.

Clodio González Pérez

O libro, en edición non venal, procura en menos dun cento de páxinas abordar cantos máis aspectos posibles sobre esta descoñecida figura decimonónica na que González Pérez traballou silandeiramente a partir de fontes primarias e ao longo dun dilatado tempo dende que batera con ela, no Archivo Histórico Nacional, a finais da década dos setenta. Componse de catro partes ás que temos que sumar o limiar, os acaídos apéndices e a bibliografía.

A primeira parte atende á azarosa vida deste pontevedrés, bautizado en San Bartolomeu, fillo de Andrés Reguera Mondragón, militar falecido en combate contra o bando napoleónico, e Gertrudis Pardiñas. O esclarecemento do seu lugar de nacemento supón un bo pistoletazo de saída para afondarmos nunha biografía escurecida polo tempo.

A partir de aquí sucédense os datos sobre Eugenio Reguera, froito da investigación: a súa carreira como militar, chegando a tenente de segunda, até que en 1834 é nomeado oficial primeiro da subdelegación do Ministerio de Fomento en Pontevedra. Da súa vida máis persoal cóntasenos que casou en Noia con María de los Desamparados Malvar malia que a noiva non estaba presente na cerimonia, con ela tería catro fillos. Tamén se nos proporciona datos da súa faceta como empresario e do seu periplo como funcionario. Así mesmo, resultan interesantes os apartados que nos falan da súa experiencia como Gobernador Civil tanto en Segovia coma en Lugo, lugares onde emprenderá loables proxectos no sector cultural. As últimas páxinas desta primeira parte van dende a xubilación até o seu pasamento o 8 de xuño de 1885, sen que nunca lle abandonase a súa curiosidade intelectual.

A segunda parte do traballo, capítulo interesantísimo, aborda a obra de Eugenio Reguera Pardiñas. Destacariamos neste senso o seu carácter compilador e o feito de que nunca publicase nada. Sete son os volumes con apuntamentos e manuscritos del, tamén doutros, que custodia o Archivo Histórico Nacional onde podemos rastrexar os múltiples intereses que tiña e que Clodio González debúllaos en varios apartados: Unha obra sobre Galicia, a cuestión do idioma galego, un vocabulario galego-castelán, unha haxiografía sobre santo Ero de Armenteira e algúns poemas da súa autoría. Así mesmo faise referencia ao seu patrocinio e pequena vocación de mecenas para con os traballos doutros como a Historia política, religiosa y descriptiva de Galicia, de Leopoldo Martínez de Padín.

Unha terceira parte é debedora da anterior, pois trata do devir dos apuntamentos e manuscritos tralo pasamento de Eugenio Reguera. Xorde entón a figura de José Villa-Amil y Castro: destacado arquiveiro, bibliógrafo, anticuario, historiador e intelectual da época que adquiriría os volumes facticios de Reguera. Deste chegarían ao Archivo Histórico Nacional aínda que é moi probable que se perdese a pista a outros valiosos documentos. Do mesmo xeito, ofrécense unhas curiosas liñas acerca dunhas cartas do Padre Sarmiento que no seu momento obraron en poder de Reguera.

Actuando como breve epílogo o cuarto capítulo recolle o dito sobre Eugenio Reguera Pardiñas e preséntao como unha persoa polifacética, que ostentou diferentes cargos (tenente, gobernador civil, alcalde de Meis...) e amosou un constante amor erudito pola súa terra, destacando as achegas feitas no eido da lingüística co seu vocabulario galego-castelán e a interesante terminoloxía agropecuaria recollida. Botamos en falta algún retrato e sacamos en limpo que Eugenio Reguera Pardiñas foi sen dúbida un precursor do Rexurdimento, unha figura a ter máis en conta a partir deste traballo.